Google
Web         Gaudiya Discussions
Gaudiya Discussions Archive » TRANSLATIONS
Translations of various devotional texts.

Krishna-sandarbha, Anuccheda 153 - Mulamatram



Madhava - Fri, 18 Jun 2004 04:16:00 +0530

zrI-kRSNa-sandarbha

[Anuccheda 153]

tad evaM zruti-purANAdi-nigamokty-anusAreNa zrI-kRSNasya nityAbhivyaktitvaM dvArakAdiSu nitya-vihAritvaM nitya-yAdavAdi-parikaratvaM ca darzitam | ittham eva ca kRSNas tu bhagavAn svayam iti susiddham | athAzaGkate – yadi nityam eva tathAvidhaH zrI-kRSNAkhyaH svayaM bhagavAn tatra tatra etair nija-parikaraiH sArdhaM viharati tarhi brahmAdi-prArthanayA zrI-nArAyaNa etAvatatAreti zrUyate | tasya yadi zrI-kRSNe pravezaH tarhi ca kathaM nityam eva dvArakAdiSu virAjamAnaM svayaM bhagavantaM parityajya te tasmai nivedayituM gatAH | kathaM vA janmAdi-lIlayA krameNa mathurAM gokulaM punar mathurAM dvArakAM ca tyaktvA vaikuNTham ArUDhavAn iti |

atredam ucyate -- yo dvArakAdau nityaM viharati sa zrI-kRSNAkhyaH svayaM bhagavAn parAtparo brahmAdiSv aprakaTa eva prAyazaH | yas tu kSIrodAdi-lIlA-dhAmA nArAyaNAdi-nAmA puruSaH sa eva viSNu-rUpaH sAkSAd vA nijAMzena vA teSu prakaTaH san brahmANDa-pAlanAdi-kartety uktam eva | tatra brahmANDAdhikAriNo brahmAdayo’pi brahmANDa-kAryaM tasmA eva nivedayitum arhanti | tatas tadApi tasmA eva pRthivI-bhArAvatArAya niveditavantaH | anantaraM so’pi puruSas tAn prati keza-darzanena sa yAvad urvyAM bharam IzvarezvaraH [BhP 10.1.22] ity Adi-vAkyena ca svayaM bhagavata evAvatAra-samayo’yam iti sUcayitvA svayam apy avatitIrSAM cakAra | sA cAvatitIrSA pUrva-yuktyA prakaTIbhavati svayaM bhagavati pravezAyaiva | tadedaM vaikuNThAdy-ArohaNam api tat-tad-aMzenaiva | svayaM tu tatra tatraiva punar nigUDhaM lIlAyate | atrodAhRtaM tantra-bhAgavatAdi-vAkyaM vArAhAdi-vAkyaM cAnusandheyam | udAhariSyate ca nityaM sannihitas tatra bhagavAn madhusUdanaH [BhP 11.31.24] ity Adikam | eSa cAbhisandhir na sarvair evAvabudhyateti |

yatha sva-sva-dRSTam eva munibhis tAdRg varNyate | yathA samudra-tIra-stha-dRSTyaiva adbhuto vA eSa prAtar udety apaH sAyaM pravizati iti zrutiH | pravartate na tu vastuta iti prAJcaH | yadi tatra sumeru-parikramAdi-vAkyenAnyathA gatiH kriyate tadAtrApi svayaM bhagavattA-nitya-vihAritAdi-pratipAdaka-vAkyena kathaM nAma na kriyatAm | tathA mathurAdi-parityAgAdy-uktir avatAre prApaJcika-jana-prakaTa-lIlApekSayaiva | tad-aprakaTA tu lIlA nityam eva vidyate eva | tasmAn nityatvena janmAdimayatvena ca lIlA-pratipAdakAnAM vAkyAnAM samanvaya-svArasyAd idaM labhyate | yathA ya eva zrI-kRSNas tatra tatra nityam aprakaTo viharati sa eva svayaM janmAdi-lIlayA prakaTo bhavati | tatra nArAyaNAdayo’pi pravizantIti sarvaM zAntam |

tad evaM tatra zrI-kRSNa-lIlA dvividhA aprakaTa-rUpA prakaTa-rUpA ca | prApaJcika-lokAprakaTatvAt tat-prakaTatvAc ca | tatrAprakaTA –

yatrAsau saMsthitaH kRSNas tribhiH zaktyA samAhitaH |
rAmAniruddha-pradyumnai rukmiNyA sahito vibhuH || [GTU 2.36] iti |

mathurA-tattva-pratipAdaka-zrI-gopAla-tApany-Adau – cintAmaNi-prakara-sadmasu-kalpa-vRkSa [BhP 5.40] ity Adi vRndAvana-tattva-pratipAdaka-brahma-saMhitAdau ca prakaTa-lIlAtaH kiJcid vilakSaNatvena dRSTA, prApaJcika-lokais tad-vastubhiz cAmizrA, kAlavad-Adi-madhyAvasAna-pariccheda-rahita-sva-pravAhA, yAdavendratva-vraja-yuvarAjatvAdy-ucitAharahar-mahA-sabhopaveza-gocAraNa-vinodAdi-lakSaNA | prakaTa-rUpA tu zrI-vigrahavat kAlAdibhir aparicchedyaiva satI bhagavad-icchAtmaka-svarUpa-zaktyaiva labdhArambha-samApanA prApaJcikAprApaJcika-loka-vastu-saMvalitA tadIya-janmAdi-lakSaNA |

tatrAprakaTA dvividhA | mantropAsanAmayI svArasikI ca | prathamA yathA tat-tad-ekatara-sthAnAdi-niyata-sthitikA tat-tan-mantra-dhyAna-mayI | yathA bRhad-dhyAna-ratnAbhiSekAdi-prastAvaH krama-dIpikAyAm | yathA vA --

atha dhyAnaM pravakSyAmi sarva-pApa-praNAzanam |
pItAmbara-dharaM kRSNaM puNDarIka-nibhekSaNam || ity Adi gautamIya-tantre |

yathA vA –

veNuM kvaNantam aravinda dalAyatAkSam
barhAvataMsam asitAmbuda sundarAGgam |
kandarpa koTi kamanIya vizeSa zobhaM
govindam Adi puruSaM tam ahaM bhajAmi ||

Alola candraka lasad vanamAlya vaMzI
ratnAGgadaM praNaya keli kalA vilAsam |
zyAmaM tri bhaGga lalitaM niyata prakAzaM
govindam Adi puruSaM tam ahaM bhajAmi || iti brahma-saMhitAyAm [5.39-40] |

homas tu pUrvavat kAryo govinda-prItaye tataH ity-Ady-anantaraM –

govindaM manasA dhyAyet gavAM madhye sthitaM zubham |
barhApIDaka-saMyuktaM veNu-vAdana-tat-param ||
gopI-janaiH parivRtaM vanya-puSpAvataMsakam || iti bodhAyana-karma-vipAka-prAyazcitta-smRtau |


tad u hovAca hairaNyo gopa-vezam abhrAbhaM taruNaM kalpa-drumAzritam | tadiha zlokA bhavanti --

sat-puNDarIka-nayanaM meghAbhaM vaidyutAmbaram |
dvi-bhujaM mauna-mudrADhyaM vanamAlinamIzvaram ||
gopa-gopI-gavAvItaM sura-druma-talAzritam |
divyAlaGkaraNopetaM rakta-paGkaja-madhyagam ||
kAlindI-jala-kallola-saGgi-mAruta-sevitam |
cintayaMz cetasA kRSNaM mukto bhavati saMsRteH ||

iti zrI-gopAla-tApanyAm [1.11-15] – govindaM gokulAnandaM sac-cid-Ananda-vigraham [GTU 1.37] ity Adi ca |

yA tu tat-tat-kAmanAtmaka-prayoga-mayI pUtanA-vadhAdi-rUpA yad-yad-dhiyA ta urugAya vibhAvayanti tat-tad-vapuH praNayase sad-anugrahAya [BhP 3.9.11] ity uktAnusAreNAdyApi sAdhaka-hRdi kadAcit sAmpratIva sphurati sA khalu mantropAsanAmayItve’pi svArasikyAm eva paryavasyati atItatvena sarvatra nirdiSTatvAt |

atha svArasikI ca yathodAhRtam eva skAnde --

vatsair vatsatarIbhiz ca sadA krIDati mAdhavaH |
vRndAvanAntaragataH sa-rAmo bAlakaiH saha || ity Adi |

tatra ca-kArAt zrI-gopendrAdayo gRhyante | rAma-zabdena rohiNy api | tathA tenaiva krIDatIty AdinA vrajAgamana-zayanAdi-lIlApi | krIDA-zabdasya vihArArthatvAd vihArasya nAnA-sthAnAnusAraNa-rUpatvAd eka-sthAna-niSThAyA mantropAsanAmayyA bhidyate’sau | yathAvasara-vividha-svecchAmayI svArasikI | evaM brahma-saMhitAyAm --

cintAmaNi prakara sadmasu kalpa vRkSa
lakSAvRteSu surabhir abhipAlayantam
lakSmI sahasra zata sambhrama sevyamAnaM
govindam Adi puruSaM tam ahaM bhajAmi || [BrahmaS 5.28] iti |

atra kathA gAnaM nAtyaM gamanam api vaMzI [BrahmaS 5.52] ity atrAnusandheyam | tatra nAnA-lIlA-pravAha-rUpatayA svArasikI gaGgeva | ekaika-lIlAtmatayA mantropAsanAmayI tu labdha-tat-sambhava-hrada-zreNir iva jJeyA | kiM ca mantropAsanAmayyAm api vraja-rAjAdi-sambandhaH zrUyate kim uta svArasikyAm iti na kutrApi tad-rahitatA kalpanIyA | tad etat sarvaM mUla-pramANe’pi dRzyate | tatra prakaTa-rUpA vispaSTaiva |

athAprakaTAyAM mantropAsanA-mayIm Aha --

mAM kezavo gadayA prAtar avyAd
govinda AsaGgavam Atta-veNuH | [BhP 6.8.2] iti |

Atta-veNur iti vizeSeNa govindaH zrI-vRndAvana-mathurA-prasiddha-mahA-yoga-pIThayos tan-nAmnaiva sahitau prasiddhau | tau ca tatra tatra prApaJcika-loka-dRSTyAM zrImat-pratimAkAreNAbhAtaH svajana-dRSTyAM sAkSAd-rUpa-vRnda-prakaraNa eva etau paThitau | tataz ca nArAyaNa-varmAkhya-mantropAsya-devatAtvena (zrI-gopAla-tApanyAdi-prasiddha-svatantra-mantrAntaropAsya-devatAtvena) ca mantropAsanA-mayyAm idam udAhRtam ||

|| 6.8 || vizvarUpa indram || 153 ||